شوگی یا شطرنج ژاپنی چیست؟

شوگی که به عنوان شطرنج ژاپنی یا بازی ژنرال ها نیز شناخته می شود، یک بازی فکری و استراتژیکِ رومیزیِ دو نفره و محبوب ترین نوع شطرنج در ژاپن است.

شوگی یعنی چی؟ شوگی در زبان ژاپنی به معنی بازی فرماندهان است و به طور کلی اعتقاد بر این است که شوگی از شطرنج چاتورانگا، گرفته شده است. برای اطلاعات بیشتر، مقاله تاریخچه شطرنج را بخوانید.

هدف شطرنج و شوگی مات کردن شاه حریف و بردن بازی است. دو بازیکن، مهره‌های خود را از نظر رنگ متمایز نمی‌کنند، بلکه با جهت گیری نوک تیز مهره ها آن را مشخص می‌کنند. این نشان می دهد که مهره ها در حال حاضر متعلق به چه کسانی هستند.

در مقایسه با شطرنج، شوگی(Shogi) دارای تفاوت های جذاب و قوانین اضافی ای است که بازی را جذاب می کند. در ProChess (شطرنج حرفه ای) به قوانین شطرنج ژاپنی و تفاوت های آن با شطرنج استاندارد خواهیم پرداخت.

مهره های شطرنج ژاپنی :

شطرنج ژاپنی

بازی شطرنج ژاپنی یا شوگی روی تخته ای 9*9 با 81 خانه انجام می شود و تعداد 20 مهره به هر بازیکن اختصاص می یابد که شامل:

  • 9 سرباز یا پیاده
  • 2 لانس یا نیزه
  • 2 اسب
  • 2 ژنرال نقره ای
  • 2 ژنرال طلا
  • 1 فیل
  • 1 ارابه پرنده یا رخ
  • 1 ژنرال جواهردار یا شاه

است.

مهره ها، شمارنده های مسطح هستند، همگی یک رنگ اما با یک نقطه و به گونه ای بر روی صفحه شطرنج گذاشته می شوند که به سمت حریف، اشاره می کنند.

چینش مهره های بازی شوگی :

مهره های زیر در ردیف اول، نزدیکترین ردیف به بازیکن، قرار می گیرند:

لنس ها در دو گوشه صفحه، و بعد از آنها و به ترتیب، اسب ها در کنار لنس ها و ژنرال های نقره ای در کنار اسب ها قرار میگیرند و خانه میانی در ردیف اول نیز، پادشاه را با ژنرال های طلا در دو طرف او، در بر میگیرند.

چیدن مهره ها در شطرنج ژاپنی
نحوه چیدن مهره ها روی صفحه در شطرنج ژاپنی

رخ و فیل در ردیف دوم و در جلوی اسب ها جای میگیرند، به طوری که رخ در سمت راست و فیل در سمت چپ صفحه قرار دارند. 9 پیاده هر بازیکن نیز در سومین ردیف نزدیک به بازیکن قرار می گیرند.

قوانین شوگی چیست؟

نحوه حرکت مهره ها در شطرنج ژاپنی

بازیکنان به نوبت مهره ی خود را حرکت می دهند. هر مهره بر اساس قوانین متفاوتی جابه‌جا می‌شود، اما هیچ دو مهره ای نمی‌توانند یک خانه را اشغال کنند.

اگر مهره ای طوری حرکت کند که جهت نهایی آن، خانه ای باشد که مهره مقابل آن را اشغال کرده است، مهره مقابل «گرفته» شده و از صفحه خارج می شود.

مهره های گرفته شده باید در جلوی دید هر دو بازیکن قرار گیرند.

  • شاه می تواند یک خانه، و در هر جهت اطراف خودش، حرکت کند اما نمی تواند روی خانه ای حرکت کند که توسط مهره ی حریف مورد حمله قرار گرفته است.
  • ژنرال طلا، می تواند یک خانه در هر جهت افقی یا عمودی یا یک خانه در جهت مورب جلو حرکت کند.
  • ژنرال نقره ای، می تواند یک خانه در هر جهت مورب یا یک خانه مستقیم به جلو حرکت کند.
  • اسب، دو خانه را به جلو و سپس یک خانه را به طرفین حرکت می کند.فقط دو خانه جلو در دسترس اسب است، اما در عوض، تنها مهره ای است که می تواند از روی مهره های دیگر بپرد.
  • لنس، هر تعداد خانه به جلو حرکت می کند.
  • رخ، هر تعداد خانه را در جهت افقی یا عمودی حرکت می کند اما نمی تواند از روی مهره های دیگری بپرد.
  • فیل، هر تعداد خانه را به صورت مورب حرکت می دهد اما نمی تواند از روی مهره دیگری بپرد.
  • پیاده، فقط یک خانه به جلو حرکت می کند.

شوگی یا شطرنج ژاپنی

ارتقا در شوگی:

اگر مهره ای غیر از جنرال طلا یا شاه حرکتی انجام دهد که در منطقه ارتقا (سه ردیف آخر ) به پایان برسد، بازیکن می تواند آن مهره را ارتقا دهد و مهره ارتقا داده شده با قابلیت های جدید، حرکت کند.

اگر یک پیاده یا لنس به ردیف آخر برسد یا اسب به ردیف ماقبل آخر برسد، آن مهره باید ارتقا یابد.

یک مهره ارتقا داده شده به شرح زیر حرکت می کند:

  1. پیاده، لنس، اسب و ژنرال نقره ای هنگامی که ارتقا پیدا می کنند دقیقاً مانند یک ژنرال طلا حرکت می کنند.
  2. رخ ارتقا یافته(شاه اژدها خوانده می شود) مانند یک رخ حرکت می کند اما قدرت حرکت یک خانه را به صورت مورب به دست می آورد.
  3. فیل ارتقا یافته (به نام اسب اژدها) مانند یک فیل حرکت می کند اما قدرت حرکت یک خانه عمودی یا افقی را به دست می آورد.

قوانین زدن مهره های شوگی:

جنبه جذاب بازی، که شوگی را در ذهن بسیاری از افراد به یک نوع شطرنج متفاوت تبدیل می کند، این واقعیت است که مهره های گرفته شده اجازه ورود مجدد به بازی را دارند؛ علاوه بر حفظ پیچیدگی بازی، این بدان معناست که مفهوم مساوی یا توافق برای مساوی در شوگی به ندرت اتفاق می افتد.

بازیکنی با یک یا چند مهره گرفته شده می‌تواند به جای حرکت در هر نقطه از بازی، یک مهره گرفته شده را روی صفحه بیاورد و مهره آورده شده را می توان دوباره در هر خانه خالی با محدودیت های زیر وارد کرد:

  • مهره ها در حالت ارتقاء نیافته آورده می شوند، اگرچه می توان آنها را در حرکت های بعدی طبق قوانین معمول ارتقا داد.
  • مهره‌ ها را نمی‌توان روی خانه ای قرار داد که هرگز حرکت قانونی برای آن نداشته باشد (یعنی یک پیاده در ردیف آخر یا یک اسب در هر یک از دو ردیف آخر).
  • یک بازیکن نمی‌تواند یک پیاده را روی یک (ستون) بیندازد، جایی که قبلاً یک پیاده ارتقا نیافته متعلق به همان بازیکن وجود دارد.
  • یک پیاده را نمی توان در مقابل شاه به گونه ای قرار داد که باعث شود شاه مات شود.

بازی شطرنج ژاپنی

پایان بازی شوگی:

هنگامی که یک مهره به گونه‌ ای جابه‌جا می‌شود که شاه در نوبت بعدی مورد حمله قرار گیرد و نتوان از آن دفاع کرد، گفته می‌شود که شاه آن بازیکن مات شده است و بازی تمام می‌شود.

در بازی شطرنج ژاپنی مساوی به ندرت اتفاق می افتد مگر این که بازی به بن بست خورده باشد.

مساوی و بن بست در بازی شوگی:

هنگامی که هر بازیکن، شاه خود را به منطقه ارتقاء، در طرف دیگر تخته منتقل کند، برای هر یک از بازیکنان می تواند مات کردن دیگری را دشوار کند.

از آنجایی که بسیاری از مهره‌ها فقط حرکات رو به جلو دارند یا در حرکت رو به جلو قوی‌تر هستند، حمله به شاهی که به منطقه ارتقای بازیکن رفته است برای آنها دشوارتر می‌شود.

علاوه بر این، احاطه کردن شاه با مهره های ارتقا یافته بسیار ساده تر شده، که این عامل باعث می شود در برابر حمله های حریف، دفاع بیشتر و قوی تری داشته باشد.

هنگامی که هر شاه به سمت مخالف تخته حرکت می کند و مات کردن برای هر یک از بازیکنان بسیار دشوار می شود، به این حالت بن بست می گویند.

اگر هر دو بازیکن موافق باشند که بازی به بن بست رسیده است، می توان نتیجه بازی را با شمارش مهره ها مشخص کرد. بازیکنان، شاه را صفر، رخ و فیل چه ارتقا یافته باشد یا نه، هر کدام به عنوان پنج امتیاز و سایر مهره ها را هر کدام یک امتیاز حساب می کنند.

اگر بازیکنی حداقل 24 امتیاز داشته باشد، بازنده نمیشود. اگر هر دو بازیکن حداقل 24 امتیاز داشته باشند، بازی مساوی می شود یا بازیکنان دوباره بازی می کنند.

در غیر این صورت بازیکنی که کمتر از 24 امتیاز داشته باشد بازنده است و بازیکن دیگر برنده می شود. با این حال، اگر یکی از بازیکنان موافق نباشد که به بن بست رسیده است، بازی ممکن است ادامه یابد.

اگر مات هنوز اتفاق نیوفتاده باشد، یک بازیکن ممکن است وجود یک بن بست را با انتقال تمام مهره های خود به منطقه ارتقاء خود نشان دهد. در آن مرحله، برای تعیین برنده، باید مهره ها را بشمارند.

کاسپاروف و شوگی
گری کاسپاروف در حال انجام بازی شوگی

تفاوت شوگی با شطرنج استاندارد :

با شطرنج حرفه ای همراه باشید تا به تفاوت های مهم بین شطرنج ژاپنی و شطرنج استاندارد بپردازیم:

  1. در شوگی، مهره های گرفته شده، به طور کامل حذف نمی شوند و می‌توان با برگرداندن مهره در هر خانه خالی، آن را دوباره وارد بازی کرد ولی در شطرنج، مهره های گرفته شده خارج از بازی می مانند.
  2. در شطرنج حرکت اول با سفید است ولی در شطرنج ژاپنی مهره سیاه نخست حرکت می کند.
  3. تخته شوگی 9*9 است ولی صفحه شطرنج 8*8 می باشد.
  4. شوگی دارای پنج مهره بدون همتا در شطرنج استاندارد است: ژنرال‌های طلا و نقره، لنس، رخ ارتقا یافته و فیل ارتقا یافته. شطرنج دارای یک مهره است که در شوگی همتا ندارد: وزیر.
  5. حرکت اسب در Shogi بسیار محدودتر از شطرنج است.
  6. در شطرنج ژاپنی، همه مهره ها به جز ژنرال طلا و شاه می توانند ارتقا یابند، اما فقط به یک نوع مهره. ولی در شطرنج، تنها پیاده می تواند ارتقا پیدا کند، اما می تواند به هر مهره دیگری به جز شاه ارتقاء یابد. ارتقا در شوگی آسان تر است زیرا منطقه ارتقا به موقعیت شروع مهره ها (مخصوصا پیاده ها) نزدیک تر است.
  7. در Shogi، پیاده ها به طور مستقیم مهره حریف را میزنند و در اولین حرکت نیز نمیتوانند دو خانه به جلو بروند. اما در شطرنج، پیاده ها به صورت مورب مهره حریف را می زنند که به این معنی است که پیاده های مقابل می توانند راه یکدیگر را مسدود کنند.
  8. در شوگی، شما فقط یک رخ و یک فیل دارید.
  9. حرکت قلعه گیری(شاه قلعه) در Shogi وجود ندارد.
  10. تساوی در شطرنج ژاپنی بسیار نادرتر از شطرنج است.
  11. بازی های شوگی معمولا طولانی تر از بازی های شطرنج هستند (حدود 60-70 حرکت معمولی است).

کلامِ شطرنج حرفه ای :

به طور خلاصه، شوگی یک نوع بازی شطرنج ژاپنی است که تفاوت های زیادی با شطرنج دارد. از جمله مهمترین تفاوت شوگی با شطرنج در توانایی برگرداندن مهره گرفته شده در بازی است. این تفاوت با شطرنج استاندارد، باعث می شود که بازی جذاب و هیجان انگیز بماند.این بازی نه تنها برای شطرنج بازان حرفه ای که به دنبال چالش های جدید هستند جذاب است، بلکه برای افراد مبتدی نیز مناسب می باشد.

امیدواریم این مطلب از پروچس(شطرنج حرفه ای) برای طرفداران شطرنج و شوگی مفید بوده باشد؛ ضمنا می توانید سوالات و نظرات خود را درباره این بازی شطرنج، در زیر همین مطلب، مطرح کنید. (سوالات و نظرات شما به سرعت منتشر می شوند)

2 دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *