در این مطلب ارزش مهره های شطرنج ،به همراه امتیاز حرکتی هرکدام از مهره های شطرنج را بررسی می کنیم و در نهایت به مقایسه ارزش حرکتی و ارزش نسبی مهره های شطرنج می پردازیم. با پروچس همراه باشید
ارزش مهره های شطرنج :
- وزير : معادل 9 پياده
- رخ : معادل 5 پياده
- فيل : معادل 5/3 پياده
- اسب : معادل 5/3 پياده (در برخي از كتاب‌ها و نرم‌افزارها، معادل 25/3 امتياز محاسبه شده است.)
معرفي امتياز حركتي مهره‌ها :
همانطور كه از عنوان آن نمايان است، اين امتياز برگرفته از فضاي حركتي هر يك از مهره‌ها مي‌باشد. هدف از تعريف آن، بررسي فضاي حركتي هر يك از مهره‌ها در كل صفحه شطرنج (64 خانه) بوده و جهت محاسبه امتياز حركتي مهره‌ها به روش زير عمل مي كنيم:
- اولين نوع مهره را در اولين خانه ممكن صفحه قرار داده و شعاع حركتي (تعداد خانه‌هايي كه مي‌تواند با يك حركت برود) را در آن خانه درج مي‌كنيم.
- اين عمل را به ترتيب براي كليه خانه هاي ممكن انجام مي‌دهيم.
- مجموع اعداد به دست آمده را با يكديگر جمع نموده و آن را امتياز حركتي آن مهره مي‌ناميم.
- مراحل فوق را براي كليه مهره‌ها انجام مي‌دهيم.
شطرنج آنلاین (جهت انجام بازی شطرنج، بصورت دونفره و یا با هوش مصنوعی کلیک کنید)
به عنوان مثال وزير مي‌تواند در كليه 64 خانه قرار گرفته و در هر يك از خانه‌ها مي‌تواند به صورت سطري، ستوني و قطري حركت نمايد. اگر در خانه a1 قرار گيرد به 21 خانه مي‌تواند برود. 7 خانه در سطر، 7 خانه در ستون، 7 خانه در قطر.
عدد 21 را در خانه a1 درج كرده و آن را شعاع حركتي وزير در خانه a1 مناميم.اين عمل را براي الباقي خانه‌ها انجام مي‌دهيم.
امتیاز و ارزش مهره های شطرنج :
مجموع شعاع حركتي وزير (خانه‌هايي كه وزير مي‌تواند از 64 خانه برود) برابر 1456 خانه است كه به آن امتياز حركتي وزير مي‌گوييم. به همين روش، امتياز حركتي ساير مهره‌ها را نيز محاسبه مي‌كنيم:
- امتياز حركتي رخ= 896
- امتياز حركتي فيل= 560
- امتياز حركتي اسب= 336
- امتياز حركتي پياده= 224
حتما بخوانید : معرفی انواع شطرنج
يادآور مي‌گردد امكان قرار گرفتن پياده در سطر اول نيست. لذا عدد درج شده در كليه خانه‌هاي سطر اول برابر صفر منظور گرديده است. همچنين وقتي پياده به سطر آخر بازي مي‌رسد، بايستي يك سوار جايگزين گردد. با توجه به اين كه در اكثر مواقع، پياده به قوي‌ترين مهره يعني وزير ارتقاء مي‌يابد، شعاع حركتي وزير در سطر هشتم درج گرديده است.
معرفي شاخص ارزش حركتي مهره‌ها :
به منظور مقايسه امتياز حركتي مهره‌ها با يكديگر، بايستي امتياز هر نوع مهره را نسبت به مجموع امتيازهاي به دست آمده محاسبه نماييم. مجموع امتيازهاي حركتي كل مهره ها يعني 31 مهره (چون شاه در محاسبات منظور نمي‌گردد) برابر است با 6832 ، يعني 1 وزير+ 2 رخ+ 2 فيل+ 2 اسب+ 8 پياده= 1456+ 1792+ 1120+ 672+ 1792= 6832 در نتيجه نسبت امتياز وزير به مجموع امتيازها برابر است با نسبت 1456 به 6832 كه مي‌شود 3/21% . جهت سهولت كار كليه درصدها را حذف نموده (همه اعداد را در 100 ضرب مي‌كنيم) و در نتيجه داريم:
- وزير : 3/21 امتياز (نسبت 1456 به 6832)
- رخ : 1/13 امتياز (نسبت 896 به 6832)
- فيل : 2/8 امتياز (نسبت 560 به 6832)
- اسب : 9/4 امتياز (نسبت 336 به 6832)
- پياده : 3/3 امتياز (نسبت 224 به 6832)
اكنون جهت به دست آوردن ارزش حركتي مهره‌ها، امتياز حركتي هر مهره را بر مبناي واحد پياده محاسبه مي‌كنيم. لذا با در نظر گرفتن امتياز حركتي پياده (3/3 امتياز) به عنوان يك واحد مبنا، امتياز هر يك از مهره‌ها به شرح زير به دست مي‌آيد:
- وزير : معادل 5/6 پياده (نسبت 3/21 به 3/3)
- رخ : معادل 4 پياده (نسبت 1/13 به 3/3)
- فيل : معادل 5/2 پياده (نسبت 2/8 به 3/3)
- اسب : معادل 5/1 پياده (نسبت 9/4 به 3/3)
مقايسه ارزش حركتي با ارزش نسبي :
جهت بررسي و نتيجه‌گيري درخصوص مقايسه ارزش حركتي مهره‌ها با ارزش نسبي مهره‌های شطرنج، جدول زير ارائه گرديده است. عنوان مهره ارزش نسبي ارزش حركتي وزير 9 5/6 رخ 5 4 فيل 5/3 5/2 اسب 5/3 5/1 پياده 1 1 به نظر مي‌رسد قدرت پياده‌ها و امكان تبديل شدن آن‌ها به يك سوار قدرتمند (مانند وزير) در ارزش نسبي مهره‌ها در نظر گرفته نشده است. افزايش امتياز حركتي پياده‌ها بوده است كه منجر به كاهش چشمگير ارزش مهره‌ها گرديده است.
آيا واقعاً يك رخ در پايان بازي از پس پنج پياده بر مي‌آيد؟ شايد نوع حركت اسب باعث شده تا ارزشي معادل فيل داشته باشد ولي آيا واقعاً ارزش فيل و اسب در طول بازي (مخصوصاً در پايان بازي) با يكديگر برابر است؟ نتيجه‌گيري و تصميم‌گيري درخصوص تفاوت‌ها و دقت ارزش نسبي مهره‌ها به شما خواننده عزيز واگذار مي گردد.
